تعویض شناسنامه‌های قدیمی در ایران یکی از پروژه‌های مهم و گسترده‌ای است که با هدف به‌روزرسانی و بهبود دقت اطلاعات هویتی افراد اجرا می‌شود. شناسنامه‌های قدیمی جلد قرمز که در بسیاری از موارد به دلیل گذر زمان و استفاده مکرر دچار فرسودگی و آسیب‌های مختلف شده‌اند، نیاز به جایگزینی دارند. این اقدام به منظور جلوگیری از مشکلات احتمالی در ارائه خدمات دولتی و عمومی و همچنین افزایش امنیت اطلاعات شخصی شهروندان ایرانی صورت می‌گیرد.
به گزارش عدلنامه، در حقیقت یکی از دلایل اصلی تعویض شناسنامه‌های قدیمی، ارتقاء امنیت این مدارک است. شناسنامه‌های جدید با استفاده از فناوری‌های نوین و ویژگی‌های امنیتی پیشرفته‌تر مانند استفاده از کاغذهای مخصوص و هولوگرام‌ها تولید می‌شوند. این ویژگی‌ها باعث می‌شود تا امکان جعل و تقلب در این مدارک کاهش یابد و از این طریق هویت افراد به شکل بهتری حفاظت خواهد شد.
فرآیند تعویض شناسنامه‌های قدیمی نیازمند ارائه مدارک و اطلاعات دقیق از سوی متقاضیان است. افراد باید با مراجعه به دفاتر ثبت احوال، مدارک شناسایی فعلی خود را به همراه مدارک مورد نیاز دیگر مانند کارت ملی، عکس جدید و فرم‌های مخصوص ارائه دهند. پس از بررسی و تأیید اطلاعات، شناسنامه جدید صادر و به متقاضی تحویل داده می‌شود.
یکی از چالش‌های اصلی در تعویض شناسنامه‌های قدیمی، افزایش حجم کار و تعداد متقاضیان است. این امر ممکن است باعث تأخیر در ارائه خدمات و طولانی شدن مدت زمان انتظار برای دریافت شناسنامه‌های جدید شود. به همین دلیل، سازمان ثبت احوال تلاش کرده است تا با افزایش تعداد دفاتر و استفاده از سیستم‌های الکترونیکی و آنلاین، این فرآیند را تسهیل و سرعت بخشد.
در نهایت، تعویض شناسنامه‌های قدیمی یک اقدام ضروری و موثر در جهت بهبود خدمات هویتی و امنیت اطلاعات شخصی در کشور محسوب می‌شود. این اقدام نه تنها به کاهش مشکلات ناشی از شناسنامه‌های فرسوده و آسیب‌دیده کمک می‌کند، بلکه با استفاده از فناوری‌های جدید، دقت و امنیت این مدارک را افزایش می‌دهد. از این رو، تشویق افراد به تعویض شناسنامه‌های قدیمی و همکاری در این فرآیند، می‌تواند به بهبود نظام ثبت احوال کشور کمک شایانی کند.
شناسنامه‌های جدید که در اندازه و شکل شبیه «گذرنامه» است، بر اساس گروه سنی زیر ۱۵ سال و بالای ۱۵ سال به ترتیب با رنگ‌های سبز و قهوه‌ای صادر می‌شود. سازمان ثبت احوال در فاز اول این طرح برای نوزادان اقدام به صدور شناسنامه‌های رایانه‌ای کرد این شناسنامه‌ها با جلدی به رنگ سبز و بدون فضای عکس صادر می‌شود. همچنین ثبت احوال در این مرحله برای آن دسته از متقاضیانی که با رسیدن به سن ۱۵ سالگی برای عکس‌دار کردن شناسنامه خود مراجعه کنند نیز شناسنامه‌هایی با جلد قهوه‌ای صادر می‌کند.
شناسنامه‌های جدید از نظر اطلاعات مندرج تفاوتی با شناسنامه‌های قبلی ندارند و تنها فضایی برای ثبت کد ملی دارد که در شناسنامه‌های قبلی وجود ندارد. ارتقای ضریب ایمنی و امنیتی شناسنامه‌ها و درج مشخصات سجلی و هویتی افراد به صورت ماشینی از مهمترین ویژگی‌های شناسنامه‌های جدید است و وجود لمینیت و الصاق هولوگرام در صفحه اول شناسنامه‌های رایانه‌ای از دیگر ویژگی‌های این شناسنامه‌ها است.
هاشم کارگر رییس سازمان ثبت احوال کشور در گفت‌وگو با ایسنا، درباره اجباری بودن تعویض شناسنامه‌های قدیمی می‌گوید: سالانه حدود ۳میلیون و ۵۰۰هزار تا ۴ میلیون شناسنامه جدید صادر می شود؛ اما امکان دارد این شناسنامه ها درخواست های تکراری هم باشند یعنی مثلا مواردی که فرد قصد عکس دار کردن شناسنامه را دارد و یا شناسنامه مخدوش یا مفقود شده است.
وی درباره تعیین بازه زمانی برای تعویض شناسنامه ها نیز گفت: قطعا الزام برای جدید کردن شناسنامه‌ها وجود دارد، در حالی که بازه زمانی برای آن تعریف نشده است؛ توصیه این است که افراد هرچه سریع تر مراجعه کنند و شناسنامه‌های جدید را دریافت کنند چرا که باعث می شود در کشور راحت تر خدمات دریافت کنند و مشکلی برای آنها ایجاد نشود و از سوی دیگر پایگاه اطلاعاتی سازمان ثبت احوال نیز کامل تر شده و برای ارائه خدمات الکترونیک به شهروندان نیز کار تسهیل می‌شود.
