سال هاست که مشکل دستفروشی در تهران وجود دارد. شهرداری تهران ساماندهی دستفروشان را آغاز کرده و قرار است دستفروشان واقعی شناسایی شوند. اغذیه فروشان خیابان سی تیر هم جمع آوری شدند. عده ای معتقد بودند که قرار است اغذیه فروشان به نقطه دیگر شهر منتقل شود اما این موضوع از سوی شهرداری تهران تکذیب شد. در خصوص آخرین اقدامات صورت گرفته در زمینه دستفروشی، ساماندهی محور ۳۰ تیر، شناسنامه دار کردن دستفروشان و ….با سعید بیگی مدیرعامل شرکت ساماندهی مشاغل شهر تهران به گفت‌وگو نشستیم.
* معضل دستفروشی سال‌ها است که در شهر تهران وجود دارد. شنیده شده که قرار است دستفروشی به عنوان یک شغل محسوب شود. در این زمینه توضیح دهید.
زمانی که شهرداری را تحویل گرفتیم با یک فضای نابسامانی دستفروشی روبه‌رو بودیم. یکی از مشکلات این بود که خیلی از مکان های شهر در اختیار دستفروشان قرار گرفته بود. دستفروشانی که شناسنامه نداشته و هیچ دیتایی از آنها موجود نبود. شهرداران مناطق و نواحی سلیقه‌ای در زمینه جمع‌آوری دستفروشان عمل می‌کردند و همین موضوع باعث شده بود تصمیم‌گیری در خصوص دستفروشان سخت‌تر شود؛ چرا که نمی‌دانستیم دستفروشان چند نفرند و اصلا مشخص نبود دستفروش واقعی کیست.
* برای شناسایی دستفروشان چه اقداماتی صورت گرفت؟
تصمیم گرفتیم که دستفروشان واقعی را شناسایی کنیم. جلسات مستمری با وزارت اقتصاد و تعاون در این زمینه برگزار شدو در حال حاضر دستفروشی یک شغل غیر رسمی است و قرار شد طی رایزنی‌ها تغییر رویکرد صورت گیرد و دستفروشی به شکل رسمی درآید. یعنی دستفروشان شناسنامه‌دار شده و توسط سازمان تأمین اجتماعی بیمه شوند و موضوعات آنها کاملاً شفاف و مشخص شود.
در تحقیقات علمی که صورت گرفته همه کشورهایی که در زمینه دستفروشی موفق بودند به موضوع دستفروشی رسمیت دادند. زمانی که دستفروشی شغل رسمی شود، مشخص می‌شود که تکلیف چیست.
* دستفروشان تاکنون چندین بار ثبت نام کرده اند، این بار باید در کجا ثبت نام کنند؟
برای این منظور در درگاه ملی شناسه‌ای تشکیل می شود و ظرف یکی دو هفته آینده افرادی که می‌خواهند دستفروشی کنند باید در این درگاه ثبت‌نام کنند و این طرح یک طرح ملی است و فقط مختص تهران نیست و با این اقدام می‌توان تمام دستفروشان را شناسایی کرد؛ گام اول مشکلات با این امر حل می‌شود و مشخص می‌شود که جامعه هدف چه تعداد است و باید برای چه کسانی برنامه‌ریزی کرد. در این بین دستفروشان غیر واقعی مشخص می شوند. همچنین مردم هم به موضوع دستفروشی یک رویکرد احساسی دارند و فکر می‌کنند که به آنها ظلم می‌شود و آنها حق دارند در هر نقطه شهر بساط کنند و سد معبر ایجاد کنند البته باید این موضوع را حل کنیم.
*افرادی هستند که خیابان را به دستفروشان اجاره می دهند، چه برنامه ای برای آنها دارید؟
در خیلی از مواقع مافیایی دستفروشان را هدایت می‌کنند و دستفروشی که شما در شهر می‌بینید برای شخص دیگری کار می‌کند و یک نفر خیابان را به آنها اجاره داده است.ما حتی دستفروشان اتباع غیر مجاز هم داریم این اتباع توسط مافیا بیشتر استثمار می‌شوند و مافیا این اتباع را با قیمت پایین استخدام می‌کنند. البته مغازه‌دارها هم در جلوی مغازه خود بساط می‌کنند و با همین کار سد معبر ایجاد می‌شود. موضوع دستفروشی از ابعاد مختلف مورد بررسی قرار گرفته است و تلاش میکنیم بتوانیم این موضوع را کلیدی حل کنیم.
* آیا نقاط کلیدی مشخص شده است؟
در حال حاضر نقاط دستفروشی در تهران مشخص شده و در برخی از مناطق مانند محور تجریش، صابونیان ورود کرده‌ایم.در برخی جاها شرایط حاد و در برخی جاها مشکل خاصی نداشتیم. ۲۰ نقطه دستفروشی را در تهران مشخص کردیم که نقاط دارای بحران است؛ البته تمام اینها توسط بازدیدهای میدانی و گزارشات مردمی مشخص شد. ما در محور تجریش با انبوهی از دستفروشان مواجه بودیم اما در حال حاضر محور پاکسازی شده است و مکانی را به آنها برای دستفروشی اختصاص داده‌ایم البته هنوز به نقطه ۱۰۰درصدی نرسیده‌ایم اما تلاش میکنیم تا کاملاً پاکسازی ایجاد شود. ما در خیابان شوش و صابونیان هم اقداماتی انجام داده‌ایم.
*بارها وعده ساماندهی چهار راه ولی عصر داده شده است، کار به کجا رسید؟
طرح ساماندهی خیابان ولیعصر هم آغاز شده است و ما دستفروشان را به نقطه‌ای در خود چهار راه منتقل میکنیم. اما باید دستفروشان از محور خارج شوند. در چهار راه ولیعصر یک بازاری ایجاد کردیم، یک زمین حدوداً ۱۷۰۰ متری برای این کار اختصاص یافته و پاخور خوبی دارد این بازارچه در جنوب غربی تئاتر شهر ایجاد شده تا آنها بتوانند به خوبی به فعالیت خود ادامه دهند.
*شرایط دادن غرفه به دستفروشان چگونه است؟ دراین باره توضیح دهید.
تأکید می‌کنم که باید دستفروشان شناسنامه‌دار شوند و در درگاه ملی ثبت‌نام کنند. ما به دستفروشی غرفه می‌دهیم که در این درگاه ثبت‌نام کرده باشد.
حتی دادن دستگاه کارت خوان به دستفروشان منوط به شناسنامه‌دار شدن آنها شده است ؛ در غیر این صورت دستفروشان نمی‌توانند دستگاه کارت خوان تحویل بگیرند و دستگاه‌های کارتخوان فعلی هم از دسترس خارج می‌شود. باید افرادی که فعالیت تجاری دارند در درگاه ملی کد دریافت کنند تا بتوانند دستگاه کارتخوان داشته باشند. البته خیلی از دستفروشان شاید راضی به ثبت‌نام نباشند اما طی گفت‌وگوهای صورت گرفته قرار است همه آنها ثبت‌نام کنند البته رایزنی‌هایی هم با دستگاه‌های حمایتی صورت گرفته تا بتوانیم به خوبی این موضوع را مدیریت کنیم.
*در برخی مواقع در هنگام جمع آوری دستفروشان زد و خوردهای صورت می گیرد برای جلوگیری از این امر چه برنامه ای دارید؟
از ابتدای امسال موضوعات ساماندهی را آغاز کرده‌ایم و نگاه ما این است که ساماندهی دستفروشان یک فرصت طلایی و باید با آنها با عزت برخورد شود.ما ابتدا دستفروش واقعی را شناسایی و فضای خوبی را برای فعالیت آنها فراهم میکنیم؛ به دنبال جانمایی مناسب هستیم نه اینکه فقط آنها را جمع‌آوری کنیم؛ ما به دنبال ساماندهی هستیم و از رسانه‌ها هم می‌خواهیم در این زمینه به ما کمک کنند.
* چه برنامه ای برای برخورد با مافیای دستفروشی دارید؟
می خواهیم جلوی کار مافیا را بگیریم. فقط یک مافیای دستفروشی در ۲۵ نقطه تهران بساط دارد. ما باید دست این مافیا را کوتاه کنیم؛ مافیا خیابان را اجاره می‌دهند؛ ما می‌خواهیم به دستفروش واقعی کمک کنیم.مافیا درآمد خوبی از دستفروشی دارد اما دستفروش واقعی خیلی درآمدی ندارد. تمام تلاش ما حذف مافیا از صحنه دستفروشی است و به دنبال ایجاد یک فضای درست برای فعالیت دستفروشان هستیم؛ ما اجازه سواستفاده مافیا را نمی‌دهیم.
* برخی معتقدند که کالاهای قاچاق توسط برخی از دستفروشان توزیع می شود در این باره توضیح دهید.
براساس تحقیق صورت گرفته ۶۰ تا ۷۰ درصد کالایی که دستفروشان تهرانی می‌فروشند که عمدتاً پوشاک است و به بخش عمده‌ای از این پوشاک را از بازار تهران تهیه می‌کنند و جنس ارزانتری را به دست مشتری می‌رسانند به دلیل اینکه آنها دیگر کرایه مغازه نمی‌دهند به همین دلیل در فضای رقابتی کالا را با قیمت پایین عرضه می‌کنند ما ابتدا کلونی‌ها را شناسایی و به دنبال ساماندهی آنها هستیم و چند نقطه را آغاز کرده‌ایم. البته دستفروشان واقعی اقداماتی انجام می دهند که ما درصدد رفع این موضوعات هستیم.
* این راه کارها مقطعی نیست؟
۱۲ نقطه را ساماندهی کرده‌ایم و الباقی را هم انجام خواهیم داد البته این درمان مقطعی است. رویکرد کلان ما این است که سامانه ای ایجاد کرده و آن سامانه را به درگاه ملی متصل میکنیم و کسانی که در درگاه ملی ثبت‌نام کردند؛ به راحتی در سامانه شهرداری دیده می‌شوند و می‌توانند غرفه دریافت کنند در غیر این صورت ما به کسی غرفه واگذار نمی‌کنیم و دیگر مدل‌های غیر رسمی کنار گذاشته می‌شود. ما ماجرای ساماندهی دستفروشان را رها نکرده‌ایم. هم دستفروش مهم است و هم مشکلاتی که بعضاً از فعل دستفروشی در شهر ایجاد می‌شود و ما باید معضل سدمعبر را هم برطرف کنیم. ما به دنبال نان‌بری دستفروشان نیستیم. در صورتی که مجوز درگاه ملی تکمیل شود ما دستفروشی را به عنوان یک شغل رسمی در نظر می‌گیریم. در تعریف جهانی شغلی رسمی است که بیمه داشته باشد، دستفروشانی که در این درگاه ثبت‌نام کند بلافاصله باید مراحل بیمه را هم طی کند و به زغم ما دیگر این شغل رسمی می‌شود.
* مدتی است که اغذیه فروشان خیابان ۳۰ تیر را جمع‌آوری کردید قرار بود این محور تا عید بازگشایی شود بفرمایید چه اقداماتی تاکنون انجام شده است.
ما یک طرح برای ساماندهی خیابان ۳۰ تیر داریم. سازه‌هایی که قبلاً دراین محور وجود داشت، موقت بود.خیابان ۳۰ تیر برای عرضه غذا در نظر گرفته شده بود و مردم هم از این فضا استقبال می‌کردند.
شکل‌گیری خیابان ۳۰ تیر به ۷-۸ سال قبل بازمی گردد و در ابتدا به صورت یکسری خودرو غذا توزیع می‌شد و شکل خوب و موقتی داشت اما شهرداری بعد یکسری غرفه ایجاد کرد و قرار بود کارکرد آنها حداکثر یکساله باشد اما این غرفه‌ها سال ها ماند و ایراداتی در مسیر ایجاد کرده بود.
این سازه‌ها برای تولید غذا چه از نظر بهداشتی و چه الزامات طبخ مناسب نبود و باید حتماً موضوعات غذایی و ایمنی رعایت می‌شد؛ حتی موضوع پساب و پسماندها هم دیده نشده بود و به مرور زمان این کانکس‌ها چون قابلیت نظافت نداشت شکل نامناسبی پیدا کرد و شاهد تجمع حشرات و جانوران موذی در آنجا بودیم و به همین دلیل تصمیم گرفتیم محور را پاکسازی کنیم.
ما نمی توانستیم از کنار سلامت شهروندان به راحتی عبور کنیم به همین دلیل به موضوع ۳۰ تیر ورود کردیم. این غرف شکل درستی نداشت و دود زیادی تولید می‌کند و در مجاورت یک بیمارستان قرار داشت و بیمارستان شاکی بود که بوی طبخ غذا مخصوصاً برای بیماران بخش تنفسی مشکل ایجاد کرده و باید این مشکل را برطرف می شد.
ببینید خیابان ۳۰ تیر کارکرد تاریخی و گردشگری هم دارد و همین غرف مشکلاتی را ایجاد کرده بود و ترددها در این مسیر مشکل ایجاد کرده بود. مسوولان موزه ملی هم رسماً اعلام کرده بودند نفایسی که ما در موزه داریم به واسطه چربی و دود غذا در حال آسیب دیدن است به همین دلیل تصمیم به ساماندهی گرفتیم چرا که مشکلات عدیده‌ای ایجاد شده بود. ببینید قبلاً این خیابان دست یک بهره‌بردار بود و خودش با غرفه داران قرارداد می بست و اصلاً طرف غرفه داران طرف قرارداد با شهرداری نبودند. بعد از اینکه قرارداد پیمانکار تمام شد مجدد قرارداد بسته نشد تا بتوانیم این خیابان را ساماندهی کنیم.
ما در شکل جدید غرف سوغات را در نزدیک بیمارستان قرار دادیم تا مشکلات کمتر شود.
در اوایل سال آینده بهره‌برداری از خیابان ۳۰ تیر آغاز می‌شود. در روش جدید از فرهایی استفاده شده که مشکلات دود و روغن آن کمتر شود تا دیگر آلودگی در این محدوده تاریخی ایجاد نشود ما به دنبال حذف گذر تاریخی نبودیم فقط دنبال ایجاد شرایط مناسب‌تر بودیم.
قرار بود قبل از عید کار را به اتمام برسانیم اما نمی‌خواستیم عجله‌ای کار کنیم، به همین دلیل در اوایل سال آینده بهره‌برداری آغاز می‌شود./ فارس
