حضانت کودکان در حالت کلی به دو نوع حضانت دائم و حضانت موقت تقسیم می‌شوند.
حضانت موقت: این نوع حضانت زمانی به یکی از زوجین یا مسئولان حضانت داده می‌شود که درباره دریافت حضانت اختلافاتی وجود داشته باشد. در چنین شرایطی دادگاه به‌صورت موقتی با استفاده از یک دستور موقت برای مدت‌زمان مشخصی حضانت فرزند را به یکی از زوجین یا یکی از اقوام و خویشان درجه یک می‌دهد؛ بنابراین تا زمانی که درباره حضانت تعیین تکلیف نشود، از حضانت موقت استفاده می‌شود.
حضانت دائم: حضانت دائم نیز زمانی به یکی از والدین یا شخص مسئول حضانت داده می‌شود که تکلیف حضانت با استفاده از توافق زوجین یا با حکم دادگاه مشخص شده باشد. مهمترین نکته‌ای که در حضانت دائم باید مدنظر قرار دهید، این است که در برخی موارد حضانت از شخص سلب می‌شود؛ بنابراین در حضانت دائم نیز اگر یکی از این موارد وجود داشته باشد، می‌توان از مسئول حضانت، سلب حضانت کرد.
شرایط سلب حضانت فرزند از پدر: مطابق با قانون حضانت فرزندان تا هفت‌سالگی با مادر و پس از آن با پدر است؛ اما همیشه مصلحت طفل در اولویت قرار دارد و در برخی شرایط مصلحت او باعث می‌شود که به نحوه دیگری تصمیم‌گیری شود؛ بنابراین در صورت وجود برخی شرایط می‌توان از پدر سلب حضانت کرد. برخی از مواردی که سبب می‌شود حضانت فرزند از پدر سلب شود، عبارت‌اند از:
اشتهار (آشکارکردن) پدر به فساد اخلاقی و فحشا
اعتیاد زیان‌آور پدر به الکل، قمار و مواد مخدر
وجود اختلالات روانی آسیب‌زا در پدر که در پزشکی قانونی تشخیص داده می‌شود
سوءاستفاده جنسی از کودک یا اجبار او به انجام مشاغل ضد اخلاقی
ضرب‌وجرح بیش از حد کودک
محکومیت پدر به مجازات حبس به‌طوری‌که دیگر توانایی نگهداری از فرزند را نداشته باشد. البته توجه داشته باشید که این موارد حصری نیست و هر نوع عملی که سبب انحطاط اخلاقی یا نگهداری‌نکردن درست از کودک شود، سبب سلب حضانت از پدر می‌شود.
چگونه حضانت فرزند را از پدر بگیریم: یکی از مهمترین دغدغه‌های والدین در هنگام طلاق یا پس از آن دریافت حضانت فرزندان است. حضانت فرزندان زیر هفت سال با مادر است؛ بنابراین اگر شما یک مادر هستید، برای دریافت حضانت فرزند زیر هفت سال خود هیچ‌گونه نگرانی نداشته باشید؛ اما پس از گذشت هفت‌سالگی کودک، دادگاه با رعایت مصلحت طفل حضانت او را به پدر می‌دهد؛ مگر اینکه مادر بتواند ثابت کند که پدر صلاحیت نگهداری و مراقبت از کودک را ندارد.
همان‌طور‌که در بالا نیز گفتیم، وجود برخی از شرایط سبب سلب حضانت طفل از پدر می‌شود؛ بنابراین در صورت وجود هریک از این موارد مادر یا دیگر خویشاوندان درجه یک می‌توانند علیه پدر دادخواست سلب حضانت از کودک را مطرح کنند. توجه داشته باشید که باید تمام دلایل خود را در دادگاه اثبات کنید تا بتوانید حضانت فرزند خود را بگیرید.
حضانت فرزند بعد از فوت پدر: یکی از رایج‌ترین اشتباهاتی که درباره حضانت فرزند وجود دارد، این است که پس از فوت پدر حضانت فرزند برعهده جد پدری است؛ درصورتیکه حضانت موضوعی جدا و متفاوت از ولایت و قیم‌بودن است. مطابق با ماده ۱۱۷۱ قانون مدنی در صورت فوت یکی از والدین حضانت کودک با دیگری است؛ بنابراین اگر پدر فوت کند، حضانت برعهده مادر خواهد بود و هیچ شخص دیگری حتی جد پدری یا همان پدربزرگ نمی‌تواند ادعایی در این زمینه داشته باشد؛ مگر آنکه دادگاه اعطای حضانت کودک به مادر را برخلاف مصلحت او تشخیص دهد. یکی از مهمترین سؤالاتی که درباره حضانت فرزند پس از فوت پدر پرسیده می‌شود، این است که اگر مادر ازدواج کند، حضانت از او سلب می‌شود یا خیر؟ سلب حضانت از مادر در صورت ازدواج مجدد مشروط به زنده‌بودن پدر است؛ بنابراین اگر پدر فوت کند، همچنان اولویت نگهداری و اعطای حضانت فرزند با مادر است و تفاوتی نمی‌کند که او مجددا ازدواج کرده باشد یا نه.
شرایط سلب حضانت فرزند از مادر: قانون مدنی با توجه به اینکه کودکان تا هفت‌سالگی نیاز بسیاری به عاطفه و مهر و محبت مادر دارند، حضانت آنها را تا هفت‌سالگی برعهده مادر قرار می‌دهد. البته توجه داشته باشید که با رعایت مصلحت طفل این کار انجام می‌شود. درصورتیکه مادر دارای اعتیاد زیان‌آور، اشتهار به فساد و فحشا، بیماری روانی و… باشد، حضانت از او سلب می‌شود./شرق
